Vài ngày nay, dư luận xôn xao về việc một kênh YouTube của Đài Truyền hình Việt Nam bị tạm ngừng hoạt động vì bị khiếu nại vi phạm bản quyền.

đăng ký lắp đặt truyền hình AVG ở Hà Nội

Động thái xử lý này như một cảnh cáo quốc tế cho nạn vi phạm bản quyền tràn lan trên mạng ở Việt Nam, nhưng vẫn khó “chặn” được triệt để, bởi chủ sở hữu của những trang web vi phạm sẵn sàng bỏ địa chỉ cũ để thay bằng một trang mới và nối các cơ chế vi phạm bản quyền.

Video “Việt Nam qua góc nhìn flycam” trên kênh YouTube Yamaha Trung Tá bị nhiều trang mạng sử dụng lại nhưng không xin phép. Ảnh: YouTube Yamaha Trung Tá
 

Ròng rã đi kiện…

Gần 2 năm nay, anh Bùi Minh Tuấn – ở Vĩnh Linh, Quảng Trị, tác giả của video “Việt Nam qua góc nhìn Flycam” bị VTV xâm phạm bản quyền – đã nhiều lần gửi đơn đến các cơ quan chức năng, đơn vị để khiếu nại việc bị vi phạm bản quyền. Được biết đến với các video về cảnh đẹp Việt Nam đăng tải trên trang cá nhân cũng như tài khoản YouTube có tên “Yamaha Trung Tá”, anh Tuấn cũng đau đầu khi sản phẩm của mình bị nhiều đơn vị sao chép, vi phạm.

“Với 4-5 lần gửi công văn khiếu nại việc vi phạm bản quyền đối với kênh YouTube Yamaha Trung Tá tới Tổng giám đốc VTV, nhưng chưa bao giờ chiếm được văn bản trả lời chính thức từ lãnh đạo VTV, cùng bất đắc dĩ tôi buộc phải báo cáo hành vi này với YouTube, Cục Bản quyền tác giả và Bộ TTTT” – anh Bùi Minh Tuấn chia sẻ.

Lần đầu tiên anh Tuấn lên tiếng với YouTube là ngày 2/9/2015. Theo pháp luật của YouTube, sau khi nhận được báo cáo, YouTube sẽ gửi mail tới kênh YouTube của VTV để VTV rút các video vi phạm bản quyền. Lần thứ 2 anh Tuấn gửi báo cáo là vào tháng 11/2015 và khi anh báo cáo đến lần thứ 3 về vi phạm của VTV trong thời gian gần đây, YouTube quyết định khóa kênh YouTube của VTV ở địa chỉ https://www.youtube.com/user/vtvgo.

Cũng theo tác giả video “Việt Nam qua góc nhìn Flycam”, thì các video khác từ kênh YouTube của Yamaha Trung Tá liên tiếp bị sử dụng trái phép nhiều lần. Cụ thể, trên kênh YouTube của VTV đã sử dụng đoạn video của anh cho 3 clip. Một số trang mạng khác cũng sử dụng lại nhưng không đề nguồn và xin phép tác giả.

Anh Tuấn cho hay, kênh Yamaha Trung Tá đã được cấp quyền và chứng nhận Content ID, quyền sở hữu và sáng tác của tác giả với tư cách: Chặn sao chép trái phép thành quả toàn cầu. Theo chính sách của Google, chỉ cần 0,5 giây hình ảnh sao chép công trình xuất hiện, video vi phạm đã bị chặn. Không cần thông báo cho YouTube thì hệ thống Content ID cũng tự rà soát và xử lý. Anh Tuấn cho rằng, động thái xử lý với cơ chế khóa kênh vi phạm bản quyền của VTV như một cảnh cáo quốc tế cho nạn vi phạm bản quyền tràn lan ở Việt Nam.

Sau khi bị YouTube khóa tài khoản vì vi phạm bản quyền, phía VTV đã lên tiếng thừa nhận “trong quá trình tác nghiệp, một số biên tập viên của VTV đã không thực hiện đúng quy trình sản xuất, sử dụng tư liệu trên mạng đưa vào nội dung chương trình mà chưa được sự chấp thuận của tác giả chủ sở hữu nội dung. Hiện, VTV đã và đang triển khai những biện pháp xử lý nghiêm, chặt đẹp trong vấn đề bảo vệ bản quyền, quyền tác giả”. VTV cũng cho biết đang làm việc tích cực với các bên liên quan để giải quyết triệt để vấn đề bản quyền khai thác và sớm khôi phục lại kênh YouTube bị tạm ngưng.

Về phía người bị xâm phạm bản quyền, anh Bùi Minh Tuấn cho biết, đến trưa 2/3, anh mới thu được điện thoại từ một người nói là đại diện của VTV, hẹn gặp trong tuần này để giải quyết vụ việc. “Tôi chưa bao giờ có ý định đòi bồi thường về kinh tế. Điều tôi mong muốn là được tôn trọng và phía đơn vị vi phạm bản quyền cần có lời xin lỗi” – anh Tuấn cho biết.

Xử lý vẫn như “bắt cóc bỏ đĩa”

Vi phạm bản quyền trên mạng diễn ra ở đủ mọi thể loại, từ văn học, âm nhạc, điện ảnh cho tới các chương trình truyền hình… Đối với các trang mạng xã hội, chia sẻ video như YouTube hay Facebook, thì vấn đề bản quyền càng nhức nhối vì xử lý theo cơ chế chịu trách nhiệm chưa toàn phần. Với lợi nhuận lớn thu được từ hoạt động vi phạm bản quyền, ngày càng nhiều tổ chức, cá nhân đầu tư vào hoạt động kinh doanh trái phép này. Chủ sở hữu của những trang web này cũng sẵn sàng bỏ địa chỉ website, tài khoản đang sử dụng nếu bị thanh tra, kiểm tra để thay bằng một trang mới và tiếp chuyện các hình thức vi phạm bản quyền.

Còn nhớ tháng 7/2013, Hiệp hội Điện ảnh Mỹ (MPA) đã gửi đơn khiếu nại tới Bộ VHTTDL về hành vi xâm phạm quyền tác giả với sản phẩm điện ảnh của MPA tại 3 trang mạng gồm: phim47.com; v1vn.com; pub.vn. Sau khi Thanh tra Bộ VHTTDL tiến hành kiểm tra, phạt vi phạm bản quyền đối với chủ sở hữu 3 trang web này thì ngay thức thì các trang này được đổi tên thành phimhh.com; pubvn.tv nhằm né tránh việc soát và tiếp tục hành vi vi phạm.

Về phía các “ông lớn” như YouTube, hay Facebook, dù có những chính sách để bảo vệ người dùng và chặn việc vi phạm bản quyền bằng cách xóa tài khoản của người dùng khi bị cảnh báo vi phạm bản quyền, nhưng nhiều người vẫn bất chấp, vi phạm tràn lan, vì xóa tài khoản này thì có thể lập tài khoản mới để sử dụng.

san sớt về việc vi phạm bản quyền trên mạng bây giờ, anh Tuấn cho rằng việc xử phạt vi phạm vẫn như “bắt cóc bỏ đĩa”. “Dù đã có sự can thiệp của YouTube, nhưng cách tốt nhất là tác giả phải tự bảo vệ đứa con tinh thần của mình, bằng cách đăng ký bản quyền cho các sản phẩm mình sáng tạo” – anh Tuấn khẳng định.